Langer leven door calorierestrictie

Hoewel we de laatste jaren ons best doen de lengte van het leven nog verder te verlengen, zijn we hier eigenlijk maar matig in geslaagd. Toch hebben we door recente wetenschap een aardig idee gekregen hoe we er in de toekomst voor kunnen zorgen dat we gezond ouder worden. Calorierestrictie lijkt de aangewezen oplossing om langer te kunnen leven. Hierbij speelt zowel het tijdelijk verminderen van calorie inname als het beperken van de momenten waarop je eet (tijd restrictie) een belangrijke rol. In dit artikel richten we ons vooral op de voordelen van calorierestrictie bij intermittent fasting. 

Vroeger waren periodes van calorierestrictie de standaard

Toen we nog geen volle koelkast en supermarkt hadden en we nog moesten jagen voor ons eten deden belandden we regelmatig in periodes van calorierestrictie. Calorierestrictie betekent overigens niets anders dan minderen in calorie inname. Soms had je dagen niks te eten, totdat je weer een dier ving of iets anders eetbaars vond. Dit is de manier waarop we tienduizenden jaren hebben geleefd. Het gevolg hiervan is dan ook dat de werking van ons lichaam hier volledig op is aangepast. In de laatste tientallen jaren is voeding pas echt voor een groot deel van de wereld in overvloed beschikbaar geraakt. Door dit relatief korte tijdsbestek zijn we hier evolutionair gezien niet geschikt voor.

Vroeger hadden we nog geen volle koelkast. Daarom moesten we noodgedwongen vasten.

Wissel opbouw en afbraak af met calorierestrictie

Van nature gedijt ons metabolisme het beste bij een zekere cyclus, zoals bijna alle natuurlijke processen in een ritme plaatsvinden. Dit is de cyclus van opbouw en afbraak, ook wel anabolisme en katabolisme genoemd. Bij een overvloed aan calorieën en nutriënten kan ons lichaam opbouwen, het immuunsysteem versterken en zich reproduceren. Wanneer er een tijd van voedselschaarste aanbreekt moet het lichaam zichzelf optimaliseren, waardoor alleen de best werkende cellen en celonderdelen in leven blijven. Deze afwisseling van opbouw en afbraak zorgt voor behoud van een goed functionerend lichaam, zonder dat er gedurende de tijd fouten insluipen. Hierdoor blijven we weerbaar.

Lees meer over de anabole en katabole cyclus in het artikel: Vasten voor Autofagie

We blijven hangen in de opbouwfase

Het probleem van de huidige westerse samenleving is dat we buitenproportioneel veel in de opbouwfase van het metabolisme verkeren. Dit komt zowel door te hoge calorie inname als verkeerde voedingspatronen. Hierdoor krijgen onze lichamen te weinig de kans om zichzelf op te schonen en te optimaliseren. Met als gevolg dat we versneld verouderen, leefstijl gerelateerde aandoeningen oplopen en bij het minste of geringste ondersteund moeten worden door de gezondheidszorg.

Door een te hoge inname van calorieën bevinden we ons te veel in de opbouwfase van het metabolisme. Hierdoor komen we aan in gewicht en verouderen we sneller.
De eerste tekenen van verstoord metabolisme beginnen vaak op middelbare leeftijd. Voordat je bij dit punt terecht bent gekomen, is het echter al jaren (ongemerkt) fout gegaan. We moeten een paar stappen terug naar de basis om te voorkomen dat het zover komt. Hiervoor zijn er 2 belangrijke oplossingen die we moeten integreren binnen ons dieet: Calorierestrictie en Tijdsrestrictie.

Tijdbeperkt eten is een onderwerp waar we een apart artikel aan besteden.

Calorierestrictie aan de hand van intermittent fasting

De grootste boosdoener is misschien wel de te hoge calorie inname. Een zeker overschot aan calorieën kunnen we effectief opslaan in de vorm van vet. Maar, de bedoeling van deze vetopslag is dat het op een dag ook gebruikt wordt en dit is nou net juist niet het geval. We bevinden ons constant in een calorieoverschot waardoor we vetreserve op vetreserve aanleggen.

Op een gegeven moment raken onze vetcellen overbelast en gaan ontstekingssignalen afgeven. Daarnaast raken je cellen insulineresistent, waardoor ze geen koolhydraten meer kunnen opnemen (eigenlijk om zichzelf te beschermen tegen een overschot aan energie). Dit is het moment waarop je klachten krijgt van (pre)diabetes en alle gevolgen van dien. De meest effectieve manier om dit alles te voorkomen is calorierestrictie, wat dus niets anders betekent dan minder gaan eten.

Verschillende vormen van calorierestrictie

Waar calorierestrictie op zichzelf een eenvoudig begrip is, heeft het een complexe betekenis gekregen door de talloze diëten die er aan verbonden zijn. Bovendien ligt calorierestrictie ook wat genuanceerder als je het echt op een gezonde manier wilt doen. Als je met 4 chocoladerepen op een dag onder je energiebehoefte zit, zou je in feite ook aan restrictie doen. Terwijl iedereen kan bedenken dat dit niet de bedoeling is.

De meest gangbare en natuurlijke manier om calorierestrictie toe te passen, is intermittent fasting. Hierbij speelt de tijd waarop je eet een grote rol. De meest gebruikte vorm van intermittent fasting is  16 uur vasten tegenover 8 uur eten. Laten we eens kijken waarom dit nu juist zo goed lijkt te werken.

Intermittent fasting en calorierestrictie 

Er zijn meerdere redenen te bedenken waarom mensen intermittent fasting eenvoudig aan kunnen leren. De grootste reden is wellicht omdat het simpelweg in ons DNA zit. Zoals besproken zijn we van nature gewend om het grootste gedeelte van de dag niet te eten. Sterker nog, ons lichaam voelt zich hier het beste bij.

Een ander voordeel is dat je binnen je feeding-window normale porties kan nemen. In tegenstelling tot een dieet waarbij je al je maaltijden en snacks uitsmeert over de hele dag. Zeker als je doel is om af te vallen, biedt intermittent fasting een mooie oplossing.

Als laatste kan intermittent fasting het beste van beide werelden bieden. Waarbij je zowel aan calorierestrictie doet, als aan tijd beperkt eten. Vanuit evolutionair oogpunt is ons lichaam rond de middag het beste in staat om voedsel te verwerken. Dit komt mede door ons hormoonspiegels die worden beïnvloed door het circadiaans ritme.

Waarom je langer leeft met calorierestrictie door intermittent fasting

Wanneer je perioden van voeden afwisselt met perioden van vasten komt je lichaam zowel in die opbouw- als in de afbraakfase. Zoals besproken is ook die afbraakfase essentieel voor het ondersteunen van duurzame gezondheid. In deze fase worden misvormde eiwitten opgeruimd, achterstallige cellen worden afgebroken en zowat alle lichamelijke processen worden geoptimaliseerd. Je kunt de afbraakfase zien als een soort APK voor je lichaam. Op deze manier wordt er dus ook voorkomen dat beginstadia van ouderdomsziekten zich kunnen manifesteren in je lichaam.

Perioden van calorierestrictie als de standaard

Om gezonder oud te worden, zouden we er dus goed aan doen om momenten van voeden af te wisselen met momenten van vasten. Zo krijgt ons lichaam de kans om te bouwen en daarna te optimaliseren. Het toepassen van calorierestrictie wordt gelukkig steeds populairder in de vorm van intermittent fasting. Het kan echter nog wel even duren voordat intermittent fasting deel is geworden van ons dagelijks leven.